Deze foto nam ik in de zomer, toen Tom en ik samen een opleiding 'systemisch werk' volgden bij Ingrid Reinders. Ingrid had ons beide al eerder begeleid, dus we kenden de kracht van familieopstellingen, maar het was pas wanneer we ook zelf de begeleiding deden dat ik echt kon ervaren hoe bijzonder opstellingswerk echt is.
Wanneer je werkt met familieopstellingen of organisatieopstellingen, ga je ervan uit dat ieder van ons deel uitmaakt van een systeem. (We maken zelfs deel uit van heel wat systemen, maar werken in een coaching sessie meestal rond één systeem per keer.) Dat systeem heeft heel veel invloed op hoe we functioneren, wat we voelen en denken, kortom, op wie we zijn. Wanneer dat systeem op een natuurlijke manier georganiseerd is, wanneer ieder daarin de correcte plaats inneemt, geeft dat rust en een stevige basis. Maar heel vaak zitten onze systemen een beetje in de war, en zien hoe ze dan precies in de war zitten kan heel erg helpen om verandering te brengen in situaties die volledig vast lijken te zitten.
In een opstelling maken we gebruik van de ruimte om helderheid te krijgen in bepaalde situaties:
- Waarom klikt het wel met mijn moeder maar niet met mijn vader?
- Wat zorgt ervoor dat die bepaalde collega en ik steeds in conflict vervallen?
- Waarom voel ik me zo klein als ik samen met m'n vrienden op stap ga?
We zetten figuren op de tafel of leggen gekleurde viltjes op de grond om te kijken, en te voelen, hoe het nu is, hoe het ooit was, en hoe het zou kunnen zijn.
Familieopstellingen (zoals ontwikkeld door Bert Hellinger) en organisatieopstellingen worden traditioneel in groep gedaan waarbij verschillende representanten verschillende personen in het leven van de vraagsteller voorstellen. Toch kan je ook in een 1-op-1 setting heel goed gebruik maken van familie- of andere opstellingen.
Hoe gaan we dan te werk? In een kort introductiegeprek kijken we samen naar welke situatie vraagt om meer helderheid. Vaak starten we met een tafelopstelling waarbij we figuren uitzetten op een tafel. Die figuren kunnen mensen voorstellen, maar ook bepaalde emoties, gedachten of zelfs nog volledig onbekende factoren. Zo coachte Tom mij in een opstelling over waarom het zo lang duurt voor ik aan de renovatie van mijn huis begin, waarbij ik een figuur uitzette die stond voor datgene dat mij blokkeert om eraan te beginnen.
Een tafelopstelling is een ideale manier om op een zachte manier over te gaan van hoofd naar hart, van denken naar voelen. Wanneer je helemaal geland bent in het verhaal dat zich ontplooit, kan je via plaatsen in de ruimte, aangegeven door een stuk papier, een doek of een andere markering, letterlijk plaatsnemen in het systeem. Dat is voor de cliënt interessant, maar ook voor de coach. Want net als representanten in een grote familieopstelling, kan je ook als coach verschillende personen/deelpersoonlijkheden of abstracte begrippen representeren. Ook krijgt je als cliënt een veilige ruimte waarin je deze personen of aspecten van je leven letterlijk kan aankijken en ze kan aanspreken, wat heel krachtig kan zijn.
Wanneer je zelf op de plaats van de ander gaat staan, en vanuit dat perspectief naar jezelf kijkt, kan dat heel verrassend en verrijkend zijn.
In onze praktijk gebruiken we verschillende soorten opstellingen. Naast familieopstellingen werken we ook met voice dialogue, waarbij je verschillende delen in jezelf aan het woord laat, en met plaatsankers (een NLP-interventie) waarbij je gaat invoelen hoe verschillende keuzes, momenten, situaties, enz. je beïnvloeden.
Het is telkens een kwestie van aanvoelen, inschatten en uitproberen wat past bij een cliënt, bij een specifieke situatie of op een bepaald moment. We gebruiken opstellingen uiteraard in live coaching, maar ik heb ook al gewerkt met opstellingen in de ruimte, of gevisualiseerde opstellingen, in een online coaching gesprek, met ook zeer intense ervaringen tot gevolg.
Tom en ik hebben geluk: wij kunnen elkaar regelmatig coachen. Maar ik gebruik ook wel eens technieken om zelfstandig mee te werken. Daarvan wil ik er vandaag eentje met je delen:
Oefening voor thuis: zelf invoelen met plaatsankers
Deze techniek werkt goed om meer helderheid te krijgen in een bepaalde keuze. Hij zal je geen pasklare antwoorden geven, maar vaak wel een duidelijker emotioneel signaal, wat je extra informatie geeft om je beslissing te nemen.
Neem een aantal gekleurde blaadjes papier, één voor elke mogelijke keuze die je kan maken + één extra blad om jezelf voor te stellen. Bijv. 1 = ik blijf in mijn huidige job, 2 = ik neem ontslag en ga studeren, 3 = ik zoek een andere job en 4 = ikzelf op dit moment.
Leg deze blaadjes (ankers) op een plaats in de ruimte die goed voelt voor jou.
Ga nu eerst op je eigen plaats staan en doe even je ogen dicht. Adem een paar keer diep in en uit, en stel jezelf de vraag: 'hoe is het hier?' Er is geen juist of fout antwoord, wat is, is.
Ga nu om de beurt op elk van de keuzes staan, en stel jezelf steeds weer diezelfde vraag: 'hoe is het hier?'
Als je voelt dat de emotie hoog zit, ga dan even terug op je eigen plek staan om tot jezelf te komen. Stap dan pas naar een andere keuze toe.
Als je merkt dat er niets komt, geef jezelf dan niet op de kop. Laat het rusten en probeer het later nog eens. Net na het opstaan of net na een dutje is vaak een goed moment, omdat je denken dan nog soepel is (in mijn ervaring toch).
Wat je doet met de informatie die komt is natuurlijk volledig aan jou. Toen we eind juni moesten beslissen of mijn zoon een studiejaar zou overslaan, deed ik deze oefening en merkte ik dat één van de keuzes vooral veel angst opriep. Toen ik dat voelde, besefte ik plots waarom de keuze zo moeilijk was. Ik koos ervoor om de angst geen doorslaggevende stem te geven, en maakte de keuze in de wetenschap dat die keuze moed vereiste, en wetende dat ik als ouder best wel moedig kon zijn.
Wil je graag meer weten over hoe we met opstellingswerk aan de slag gaan in onze coaching? Of wil je eens luisteren of het iets voor jou kan zijn? Neem dan gerust contact op!
Heb je zelf al eens een opstelling meegemaakt? Hoe heb je dat ervaren? Vond je het ook magisch of was het echt niks voor jou?